کلر مایع یا هیپوکلریت سدیم یک عامل اکسید کننده قوی است که به دلیل خاصیت ضد عفونی کننده قوی کاملا شناخته شده است. از کلر مایع معمولاً برای تمیز نگه داشتن آب استخر و ضدعفونی آب آشامیدنی استفاده می شود. هنگامی که کلر با آب واکنش می دهد، اسید هیدروکلریک و اکسیژن اتمی تولید می کند که باعث از بین بردن باکتری ها، جلبک ها و سایر میکروارگانیسم های بیماریزا می شود.
هیپوکلریت سدیم طیف وسیعی از فعالیت را از خود نشان می دهد و می تواند با انواع مختلف باکتری ها، ویروس ها، قارچ ها و تک یاخته ها مبارزه کند. این تطبیق پذیری آن را به یک ابزار ارزشمند در زمینه پزشکی، تصفیه خانه های آب و کاربردهای عمومی ضد عفونی تبدیل می کند.
مزایای اصلی این ماده شیمیایی مقرون به صرفه بودن و دسترسی ساده است. کلر مایع به طور گسترده به شکل سفید کننده خانگی با درصد های پایین در دسترس است. در این مقاله از نشریه جهان شیمی فیزیک با ما همراه باشید تا به کاربردها، مزایا و معایب کلر مایع در استخر شنا بپردازیم.
کلر مایع در استخرها چه کاربردی دارد؟
در دهه ۱۹۰۰، همه از اثربخشی کلر مایع در از بین بردن بیماری های منتقله از آب خبر داشتند. مردم قبلاً دیده بودند که کلر می تواند به راحتی از ابتلا به وبا و تب حصبه در صورت استفاده به عنوان یک ضد عفونی کننده در برنامه های تصفیه آب جلوگیری کند.
همانطور که در حفظ سلامت آب آشامیدنی ثابت شده بود، مردم آن را برای استخرهای شنا نیز استفاده می کردند. به علاوه، در مقایسه با سایر ضدعفونی کننده های مشابه مانند هیپوکلریت کلسیم یا گاز کلر، هیپوکلریت سدیم برای ذخیره سازی آسان تر و ایمن تر بود.
استفاده گسترده از این محلول در استخرهای عمومی در دهه ۱۹۲۰ آغاز شد. پس از آن همه گیری فلج اطفال در سال ۱۹۴۰ رخ داد. مردم به دلیل شیوع فلج اطفال از رفتن به استخرهای عمومی می ترسیدند.
از آنجایی که کلر توانایی اثبات شده برای از بین بردن فلج اطفال را داشت، هیپوکلریت سدیم تبدیل به ماده ضدعفونی کننده شماره یک برای تصفیه آب استخر شد. از آن زمان تاکنون برای ضدعفونی آب استخر از کلر مایع استفاده می شود.
تفاوت بین کلر مایع و پودر کلر چیست؟
در حال حاضر استفاده از هیپوکلریت سدیم برای استخرهای شنا مانند گذشته محبوب نیست. این ماده شیمیایی اکنون با هیپوکلریت کلسیم- به شکل قرص و پودر کلر- جایگزین شده است. درک مزایای آنها می تواند به شما کمک کند تا بفهمید چرا این اتفاق افتاده است.
اگرچه کلر مایع و پودر یا قرص کلر نتایج یکسانی به شما می دهند، اما تفاوت های قابل توجهی بین آنها وجود دارد. این تفاوت ها شما را به ترجیح یکی بر دیگری سوق می دهد. به عنوان مثال، هیپوکلریت سدیم یک محلول مایع است، در حالی که هیپوکلریت کلسیم جامد است. اما تفاوت اصلی این محصولات وجود اسید سیانوریک است.
قرص های هیپوکلریت کلسیم به این دلیل محبوب شدند که مردم می خواستند کلری که در استخرهایشان می ریختند را تثبیت کنند. زیرا هنگامی که از محلول هیپوکلریت سدیم مایع در استخر استفاده می کنید، کلر تحت تاثیر نور خورشید در کمتر از چهار ساعت از بین می رود.
برای حل این مشکل، سازندگان قرص هیپوکلریت کلسیم را با اسید سیانوریک عرضه می کنند. اسید سیانوریک کلر را تثبیت می کند و بنابراین مانع از بین رفتن اثر ضدعفونی کننده آن می شود.
با این حال، این مزیت هیپوکلریت کلسیم در نهایت به عنوان مهمترین نقطه ضعف آن در نیز نظر گرفته می شود. زیرا با گذشت زمان اسید سیانوریک می تواند کلر را بیش از حد تثبیت کند. در نتیجه، کلر غیرفعال و اسید سیانوریک می توانند در آب استخر جمع شوند، که به آن «قفل کلر» می گویند.
در صورت وجود قفل کلر، آب استخر شنا در برابر اثرات کلر مقاوم می شود. بنابراین، مهم نیست که چقدر محلول کلر به آب استخر اضافه می کنید چون در هر صورت نمی تواند اثر ضدعفونی کننده از خود نشان دهد.
اما این پدیده زمانی که از هیپوکلریت سدیم مایع استفاده می کنید، اتفاق نخواهد افتاد زیرا حاوی اسید سیانوریک نیست. بنابراین، استخر شنا همیشه نسبت به افزودن کلر واکنش نشان می دهد، به همین دلیل است که اکثر استخرهای عمومی کلر مایع را به پودر یا قرص کلر ترجیح می دهند.
معایب کلر مایع چیست؟
کلر می تواند اثرات منفی بر محیط زیست داشته باشد. هنگامی که در بدنه های آبی رها می شود، به زندگی آبزیان آسیب رسانده و اکوسیستم را مختل می کند. علاوه بر این، با مواد آلی مانند جلبک یا آمونیاک واکنش داده و محصولات جانبی بالقوه مضر را تشکیل می دهد.
محلول های هیپوکلریت سدیم به تدریج در طول زمان تجزیه می شوند، به ویژه هنگامی که در معرض گرما، نور یا هوا قرار می گیرند. این تخریب، اثربخشی آنها را کاهش می دهد و نیاز به تعویض مکرر و نگهداری دقیق جهت حفظ خواص ضدعفونی کننده آنها را دارد.
همچنین آزمایش و نظارت منظم محلول های هیپوکلریت سدیم برای اطمینان از باقی ماندن آنها در محدوده غلظت مورد نظر برای ضدعفونی مطلوب ضروری است. علاوه بر این، تجزیه هیپوکلریت سدیم می تواند گازهای بالقوه خطرناکی مانند گاز کلر آزاد کند که در صورت استنشاق می تواند برای سلامتی انسان مضر باشد. نگهداری مناسب، جابجایی و جایگزینی منظم محلول های هیپوکلریت سدیم برای حفظ پایداری و اثربخشی آنها ضروری است.
چگونه از کلر مایع در استخر خود استفاده کنیم؟
برای استفاده از کلر مایع در استخرهای شنا، چندین روش وجود دارد. به عنوان مثال، می توانید آن را به صورت دستی به استخر خود اضافه کنید یا ممکن است از فیدر استفاده کنید.
اضافه کردن دستی
هیپوکلریت سدیم در برخی موارد برای فلزات خورنده است. بنابراین، هنگامی که آن را به استخر خود اضافه می کنید، از انتهایی که هیچ نردبان فلزی یا سازه های مشابه وجود ندارد، شروع کنید. یعنی بهتر است آن را به عمیق ترین قسمت استخر اضافه نمایید.
اگرچه اسید سیانوریک می تواند باعث قفل شدن کلر شود و استخر شنا را در برابر اثرات مواد شیمیایی مقاوم کند، اما همچنان یک روش موثر برای نگه داشتن کلر اضافه شده در استخر شنا برای مدت طولانی تری است. بنابراین، می توانید مقداری اسید سیانوریک را به طور جداگانه به استخر اضافه کنید. فقط مطمئن شوید که زیاده روی نکنید.
در نهایت، هنگام اضافه کردن کلر مایع به استخر، آن را به آرامی و نزدیک به سطح بریزید. چون اگر این کار را با عجله انجام دهید، ممکن است محلول به طور یکنواخت در آب پخش نشود. از طرف دیگر این روش از پاشیده شدن محلول به اطراف و خود شما جلوگیری می کند.
استفاده از فیدر
اگر نمی خواهید مستقیماً با محلول خورنده کلر برخورد کنید، از فیدر استفاده کنید. یک تغذیه کننده با جابجایی مثبت، هیپوکلریت سدیم را در سراسر استخر پمپ و توزیع می کند. با این حال، صاحبان استخرهای شنا باید اطمینان حاصل کنند که ماشین آلات به درستی کالیبره شده اند. همچنین بررسی کنید که لوله ها عاری از هرگونه نشتی و محکم باشند.
به PH استخر خود توجه کنید
هیپوکلریت سدیم وقتی با آب استخر واکنش می دهد، هیپوکلروس اسید تولید می کند. در نتیجه با اضافه کردن این ماده ضدعفونی کننده، آب استخر کمی اسیدی می شود. بنابراین، قبل از افزودن محلول، باید مطمئن شوید که آب استخر دارای pH غیر اسیدی است. در غیر این صورت ممکن است آب اساساً به اسید تبدیل شود.
با این حال، زیاد نگران آن نباشید. زیرا دوزهای کوچک محلول کلر باعث این اتفاق نمی شود. تنها زمانی که از مقدار زیادی ماده ضد عفونی کننده استفاده کنید احتمال اسیدی شدن آب وجود دارد.
اقدامات ایمنی در هنگام استفاده از کلر مایع چیست؟
کار مایع یک ماده یک ماده شیمیایی بسیار قوی است. بنابراین اثرات خورندگی قوی دارد و در صورت تماس مستقیم با بدن انسان می تواند آسیب های قابل توجهی به بار آورد. به همین دلیل توصیه می شود هنگام استفاده، از دستکش و محافظ چشم مناسب استفاده کنید. همچنین لطفا آن را از مواد غذایی دور نگه دارید و در جای امن نگهداری کنید.
اگر این ماده شیمیایی به طریقی به دستگاه گوارش فرد راه پیدا کند، می تواند عواقب ناگواری داشته باشد. این محلول به شدت به حفره دهان، گلو و مری آسیب می رساند. به علاوه، اگر مقدار مایع خورده شده بیش از حد باشد، مسمومیت رخ خواهد داد.
در این شرایط دهان را با آب بشویید و باعث استفراغ نشوید. در عوض، می توانید مقداری شیر و آب را قورت دهید تا رقیق شود. آنتی اسیدها نیز می توانند کمک کنند. در ضمن، در اسرع وقت با اورژانس تماس بگیرید.
همانطور که قبلا ذکر شد کلر مایع یک ضد عفونی کننده قوی است. حتی دود یا گازی که در دمای متوسط اتاق منتشر می‌کند، اثرات تحریک کننده ای روی دستگاه تنفسی دارد. قرار گرفتن طولانی مدت در معرض بخارهای هیپوکلریت سدیم می تواند باعث تجمع مایع در ریه ها یا ادم ریوی شود.
برای جلوگیری از این وضعیت، محلول را در اتاقی با تهویه مناسب نگهداری کنید. همچنین، تا جایی که می توانید زمانی که در معرض محلول کلر قرار می گیرد را محدود کنید. علاوه بر این زمانی که با کلر کار می کنید، حتما از ماسک استفاده کنید.
تماس طولانی مدت پوست با هیپوکلریت سدیم می تواند باعث ایجاد بثورات، سوختگی و تاول شود. بنابراین هرچه سریع تر از شر لباس های آلوده خلاص شوید تا از نفوذ بیشتر مایعات به سطح بدن جلوگیری کنید و در آخر به پزشک مراجعه کنید.
از کجا می توانیم کلر مایع بخریم؟
اگر به فکر استفاده از هیپوکلریت سدیم برای استخر شنا هستید، می توانید آن را به صورت حضوری یا اینترنتی از مراکز فروش معتبر خریداری نمایید. محلول ۱۵ درصد هیپوکلریت سدیم مخصوص ضدعفونی استخرهای شنا می باشد. با این حال، می توانید از آن برای سایر فعالیت های پاکسازی نیز استفاده کنید.
کلر ۱۵ درصد در برابر باکتری لژیونلا و سایر پاتوژن های رایج موجود در آب بسیار موثر است. به علاوه، به طور فعال بیوفیلم را از بین می برد. می توانید از این محصول برای جلوگیری از تشکیل خزه یا جلبک در استخر خود استفاده کنید. همچنین در از بین بردن بوی استخر نیز موثر است.
سخن پایانی
کلر مایع یا هیپوکلریت سدیم یک ترکیب شیمیایی پرکاربرد با مزایای بی شمار از نظر ضدعفونی و پاک سازی است. این ترکیب در از بین بردن میکروارگانیسم ها و تجزیه مواد آلی بسیار موثر است. با این حال، مهم است که از معایب آن، از جمله سمیت، خورندگی، اثرات بالقوه محیطی، و ماندگاری کوتاه آن آگاه باشید. برای اطمینان از استفاده ایمن و مسئولانه از هیپوکلریت سدیم، باید روش های مناسب دست زدن، رقیق سازی و دفع را دنبال کرد. در شرایطی که خطرات مرتبط با هیپوکلریت سدیم بیشتر از مزایای آن است، بهتر است روش های ضدعفونی جایگزین در نظر گرفته شود.